ผศ.ดร.ปริญญา เทวานฤมิตรกุล ผู้อำนวยการศูนย์นิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้เปิดเผยในเวทีรณรงค์เกี่ยวกับกฎหมายใหม่ที่เสนอการนิรโทษกรรมผู้ได้รับผลกระทบจากนโยบายที่ดินและป่าไม้ โดยพูดถึงปัญหาของผู้ต้องขังในประเทศไทยที่ส่วนใหญ่ไม่ได้รับการประกันตัวเนื่องจากไม่มีเงินประกันตัว จึงถูกกักขังแทนค่าปรับ แล้วไปกักขังที่ไหน? ก็ไปที่เรือนจำ อัตราคือวันละ 500 บาท
ข้อมูลล่าสุดเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2568 พบว่าในประเทศไทยมีผู้ต้องขังถึง 74,000 คน ซึ่งมากกว่าครึ่งหนึ่งไม่ได้รับการประกันตัว เพราะไม่มีเงิน โดยหลายคนยังไม่ได้รับการพิสูจน์ว่ากระทำผิดด้วยซ้ำ แต่ต้องติดคุกเพราะไม่สามารถจ่ายเงินประกันหรือค่าปรับได้
ผศ.ดร.ปริญญายกตัวอย่างจากกรณีพนักงานเก็บขยะในกรุงเทพฯ ที่ถูกจับข้อหาขายแผ่นซีดีมือสอง ซึ่งศาลตัดสินให้ปรับ 134,000 บาท แต่พนักงานคนนี้ไม่มีเงินจ่ายค่าปรับ จึงต้องติดคุก แม้จะรับสารภาพและศาลลดโทษให้แล้วก็ตาม
“ความจนไม่ใช่อาชญากรรม” ผศ.ดร.ปริญญากล่าว และตั้งคำถามว่า ทำไมคนที่ไม่มีเงินต้องติดคุก ขณะที่คนที่มีเงินสามารถหลีกเลี่ยงโทษได้ง่าย ๆ
จากข้อมูลที่เผยออกมามีการกล่าวถึงว่า ทุกเดือนมีคนที่ติดคุกเพราะไม่สามารถจ่ายค่าปรับได้ประมาณ 7,400 คน ซึ่งตัวเลขนี้สะท้อนให้เห็นถึงปัญหาความไม่เท่าเทียมในระบบกฎหมายที่ยังคงมีอยู่ในปัจจุบัน