ข่าวดีของชาวไทยและวงการอนุรักษ์มรดกโลก เมื่อพิพิธภัณฑ์ San Francisco Asian Art Museum (SFAAM) มีมติถอน “4 ประติมากรรมสัมฤทธิ์ประโคนชัย” ออกจากบัญชีครอบครอง เตรียมส่งคืนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ หลังการประชุมครั้งสุดท้ายเมื่อวันที่ 23 เมษายนที่ผ่านมา การประสานระหว่างกรมศิลปากรและกระทรวงการต่างประเทศกำลังเดินหน้าเต็มที่ เพื่อขนส่งสมบัติอันล้ำค่าข้ามทวีปกลับแผ่นดินแม่
กระบวนการครั้งนี้ถือเป็นหมุดหมายสำคัญ หลังจากที่หน่วยสืบสวนเพื่อความมั่นคงแห่งมาตุภูมิของสหรัฐ (Homeland Security Investigations: HSI) และอัยการกลางสหรัฐ ร่วมมือกับฝ่ายไทย ยื่นคำร้องต่อศาลขอหมายเรียกโบราณวัตถุที่สูญหายจากการลักลอบขุดและค้าขายผิดกฎหมายในอดีต
นายทนงศักดิ์ หาญวงษ์ นักวิชาการอิสระและหนึ่งในแกนนำติดตามโบราณวัตถุไทยในต่างประเทศ กล่าวชัดว่า “นี่คือปฐมบทสำคัญ เป็นกรณีตัวอย่างที่พิพิธภัณฑ์อื่นในสหรัฐฯ ต้องจับตา และไม่อาจเพิกเฉยต่อข้อเรียกร้องจากประเทศไทยได้อีกต่อไป”
โบราณวัตถุ 4 ชิ้นนี้ เป็นส่วนหนึ่งของรายการ 32 รายการที่ไทยได้ยื่นหนังสืออย่างเป็นทางการไปยังสหรัฐ ตั้งแต่ปี 2562 โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เป็นที่รู้กันว่าวัตถุเหล่านี้ถูกลักลอบขุดจากพื้นที่โบราณสถานประโคนชัย ก่อนถูกส่งขายออกนอกประเทศ ผ่านเครือข่ายนายหน้าและนักสะสมระดับโลก เช่น นายดักลาส แลชฟอร์ด และนางเอ็มมา ซี. บังเกอร์
ในขณะเดียวกัน คดีความเกี่ยวกับนายดักลาส แลชฟอร์ด ซึ่งเสียชีวิตไปก่อนจะขึ้นศาล ได้เปิดโปงเส้นทางการลักลอบค้าของโบราณที่สั่นสะเทือนวงการพิพิธภัณฑ์ทั่วโลก และทำให้หลายสถาบันเริ่มถูกตรวจสอบอย่างเข้มข้น
การถอนโบราณวัตถุครั้งนี้ของ San Francisco Asian Art Museum จึงไม่ใช่เพียงชัยชนะของไทย แต่ยังเป็น “แรงกดดัน” ไปถึงอีก 6 พิพิธภัณฑ์ในสหรัฐฯ ที่ยังครอบครองสมบัติไทยอยู่ ให้ต้องเร่งพิจารณาคืนของอย่างโปร่งใส และเคารพกฎหมายสากลว่าด้วยการคุ้มครองมรดกวัฒนธรรม
คนไทยทั่วประเทศกำลังจับตา… รอวันได้เห็นสมบัติชาติที่เคยหายไป กลับคืนสู่แผ่นดินไทยอย่างสมเกียรติ
